ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਕਰੰਸੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ 500 ਅਤੇ 200 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਹੋਰ ਵੀ ਡੂੰਘੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (RBI) ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ 2024-25 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ 37.3% ਅਤੇ 200 ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ 13.9% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੁੱਲ 2,17,396 ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਫੜੇ ਗਏ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਵੀ ਇਹ ਨੋਟ ਹਨ, ਤਾਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹੋ – ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹੋ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਅਸਲੀ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ।
ਦੂਜੇ ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੜੇ ਗਏ 95% ਨਕਲੀ ਨੋਟ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, RBI ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਫ 4.7% ਨੋਟ ਫੜੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 95.3% ਨੋਟ ਦੂਜੇ ਬੈਂਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਾਹਰ ਆਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਆਮ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਰਾਹੀਂ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਫੈਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
500 ਅਤੇ 200 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟ: 1,17,722
200 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟ: 32,660
ਇਹ ਅੰਕੜੇ 2023-24 ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 2022-23 ਵਿੱਚ 2,25,769 ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੇ 2024-25 ਵਿੱਚ 2,17,396 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਨਿੱਜੀ ਬੈਂਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਫੜੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਅਸਲੀ ਨੋਟ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
ਰੰਗ: ਸਟੋਨ ਗ੍ਰੇ
ਆਕਾਰ: 66 ਮਿਲੀਮੀਟਰ x 150 ਮਿਲੀਮੀਟਰ
ਸਾਹਮਣੇ: ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਚਿੱਤਰ, ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿੱਚ ‘500’, ਮਾਈਕ੍ਰੋ ਟੈਕਸਟ ਵਿੱਚ ‘ਭਾਰਤ’ ਅਤੇ ‘ਭਾਰਤ’
ਸੁਰੱਖਿਆ ਥ੍ਰੈੱਡ: ਰੰਗ ਬਦਲਣ ਵਾਲਾ (ਹਰਾ ਤੋਂ ਨੀਲਾ)
ਵਾਟਰਮਾਰਕ: ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਅਤੇ ‘500’
ਪਿੱਛੇ: ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ
200 ਰੁਪਏ ਦੇ ਅਸਲੀ ਨੋਟ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
ਰੰਗ: ਚਮਕਦਾਰ ਪੀਲਾ
ਆਕਾਰ: 66 ਮਿਲੀਮੀਟਰ x 146 ਮਿਲੀਮੀਟਰ
ਸਾਹਮਣੇ: ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਚਿੱਤਰ, ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿੱਚ ‘200’, ਸੁਰੱਖਿਆ ਥ੍ਰੈੱਡ
ਪਿੱਛੇ: ਸਾਂਚੀ ਸਟੂਪਾ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਲੋਗੋ
ਨੇਤਰਹੀਣਾਂ ਲਈ ਉਭਾਰੇ ਗਏ ਚਿੰਨ੍ਹ
