ਨੈਸ਼ਨਲ ਟਾਈਮਜ਼ ਬਿਊਰੋ :- ਹਰਿਆਣਾ ਕੇਡਰ ਦੇ 1991 ਬੈਚ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ IAS ਅਧਿਕਾਰੀ, ਅਸ਼ੋਕ ਖੇਮਕਾ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅੱਜ 34 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਏ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਖੇਮਕਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ 57 ਵਾਰ ਤਬਾਦਲਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਨੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਹਿੰਮਤ ਨੂੰ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ।
30 ਅਪ੍ਰੈਲ 1965 ਨੂੰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ, ਅਸ਼ੋਕ ਖੇਮਕਾ ਨੇ ਆਈਆਈਟੀ ਖੜਗਪੁਰ ਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਟਾਟਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਫੰਡਾਮੈਂਟਲ ਰਿਸਰਚ ਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ PHD ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਬਿਜ਼ਨਸ ਐਡਮਿਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਫਾਈਨੈਂਸ ਵਿੱਚ ਐਮਬੀਏ ਅਤੇ ਐਲਐਲਬੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 1991 ਵਿੱਚ ਆਈਏਐਸ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ।
ਅਸ਼ੋਕ ਖੇਮਕਾ ਦਾ ਕਰੀਅਰ ਤਬਾਦਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ 34 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੌਰਾਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਔਸਤਨ ਹਰ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਤਬਾਦਲਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਰਾਲੇਖ, ਛਪਾਈ ਅਤੇ ਸਟੇਸ਼ਨਰੀ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪਿਛਲੇ 12 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਘੱਟ-ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਵਿਭਾਗ ਸੌਂਪੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੇਵਾਮੁਕਤ IAS ਅਧਿਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦੀਪ ਕਾਸਾਨੀ ਦਾ 35 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 71 ਤਬਾਦਲਿਆਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਹੈ, ਪਰ ਖੇਮਕਾ ਦਾ ਨਾਮ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਤਬਾਦਲਿਆਂ ਲਈ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ।
ਖੇਮਕਾ 2012 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇਤਾ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਜਵਾਈ ਰਾਬਰਟ ਵਾਡਰਾ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਸਕਾਈਲਾਈਟ ਹਾਸਪਿਟੈਲਿਟੀ ਅਤੇ ਡੀਐਲਐਫ ਵਿਚਕਾਰ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ 3.5 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਸੌਦੇ ਦੇ ਇੰਤਕਾਲ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਦਮ ਦੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਹੋਈ, ਪਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਤਬਾਦਲੇ ਉਸਦੇ ਰਾਹ ਪਏ।
2023 ਵਿੱਚ, ਖੇਮਕਾ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਨੋਹਰ ਲਾਲ ਖੱਟਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ, “ਜੇਕਰ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਅਸਲ ਜੰਗ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੱਡੇ ਜਾਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਖਸ਼ਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ।” ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਖੇਮਕਾ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰਾਏ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।
