ਨੈਸ਼ਨਲ ਟਾਈਮਜ਼ ਬਿਊਰੋ :- ਇੰਦੌਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਸਾਖ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ 2024-25 ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਠਵੀਂ ਵਾਰ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਮੁਰਮੂ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ (17 ਜੁਲਾਈ) ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਇੰਦੌਰ ਨੂੰ ਇਹ ਵੱਕਾਰੀ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ।
ਸਾਲ 2024 ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਫਾਈ ਸਰਵੇਖਣ ਆਵਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ, ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਸ਼ਹਿਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 14 ਕਰੋੜ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ।-ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਮੁਰਮੂ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ
ਸਵੱਛ ਮਹਾਕੁੰਭ 2025
ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੇ ਮੰਤਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਸਵੱਛ ਮਹਾਕੁੰਭ 2025 ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦਾ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਜੀਵੀਐਮਸੀ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ, ਜਬਲਪੁਰ, ਗੋਰਖਪੁਰ, ਸਿਕੰਦਰਾਬਾਦ ਕੈਂਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਨੂੰ ਵੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲੇ।
ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਫਾਈ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ, ਪੂਜਾ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸਾਡੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਸੀ। ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਫਾਈ ਪਰਮਾਤਮਾ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਫਾਈ ਨੂੰ ਧਰਮ, ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਜਨਤਕ ਸੇਵਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਸਫਾਈ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੰਮਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨੋਟੀਫਾਈਡ ਏਰੀਆ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਮੈਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਾਰਡਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਦੀ ਸੀ। -ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਮੁਰਮੂ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ
ਸਿਖਰਲੇ ਸਾਫ਼ ਸ਼ਹਿਰ
- ਇੰਦੌਰ
- ਸੂਰਤ
- ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ
- ਜੀਵੀਐਮਸੀ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ
- ਭੋਪਾਲ
- ਤਿਰੂਪਤੀ
- ਮੈਸੂਰ
- ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਐਨਡੀਐਮਸੀ)
- ਅੰਬਿਕਾਪੁਰ
3-10 ਲੱਖ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਸਾਫ਼ ਸ਼ਹਿਰ
3-10 ਲੱਖ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨੋਇਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਮੈਸੂਰ ਰਿਹਾ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਮੁਰਮੂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਪੁਰਸਕਾਰ 2024-25 ਦੇ ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤੇ। ਕੇਂਦਰੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਮਨੋਹਰ ਲਾਲ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ।
ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਸਫਾਈ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਇੰਦੌਰ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੂਰਤ ਸ਼ਹਿਰ ਗੁਜਰਾਤ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਮੁੰਬਈ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਰਹੀ। ਇਹ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਆਵਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ (MoHUA) ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਦਾ ਨੌਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ 4,500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਰਵੇਖਣ 45 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ 3,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮੁਲਾਂਕਣਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸਵੱਛ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਵਾਅਦਾ
ਪ੍ਰੋਮਿਸਿੰਗ ਸਵੱਛ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੰਤਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ, ਵਿਜੇਪੁਰਮ, ਰਾਜਾਮੁੰਦਰੀ, ਜੈਰਾਮਪੁਰ, ਉੱਤਰੀ ਲਖੀਮਪੁਰ ਅਤੇ ਗੁਹਾਟੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਪੰਜ ਸ਼ਹਿਰ ਸਨ।
ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਰਬਾਦੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਉਸੇ ਉਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਹੋਰ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਡੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੂੜਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮੁੱਲ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਕਦਮ ਵੱਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜ਼ੀਰੋ-ਵੇਸਟ ਬਸਤੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।-ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਮੁਰਮੂ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ
ਸਵੱਛ ਲੀਗ ਸ਼ਹਿਰ ਪੁਰਸਕਾਰ
ਕੁੱਲ 23 ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਬਾਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਅਧੀਨ ਸੁਪਰ ਸਵੱਛ ਲੀਗ ਸਿਟੀਜ਼ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 15 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਕਲੀਨ ਸਿਟੀ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨੋਇਡਾ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਮੈਸੂਰ, ਉਜੈਨ, ਗਾਂਧੀਨਗਰ, ਗੁੰਟੂਰ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਤਿਰੂਪਤੀ, ਅੰਬਿਕਾਪੁਰ, ਲੋਨਾਵਾਲਾ, ਵੀਟਾ, ਸਾਸਵਾਦ, ਦਿਓਲਾਲੀ ਪ੍ਰਵਰ, ਡੂੰਗਰਪੁਰ, ਪੰਚਗਨੀ, ਪਾਟਨ, ਪੰਹਾਲਾ, ਬਿਸ਼ਰਾਮਪੁਰ ਅਤੇ ਬੁਦਨੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਬਾਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਤਹਿਤ 15 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੇ ਕਲੀਨ ਸਿਟੀ ਐਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੀਰਾ-ਭਾਈਂਡਰ, ਬਿਲਾਸਪੁਰ, ਜਮਸ਼ੇਦਪੁਰ, ਦੇਵਾਸ, ਕਰਹਾਦ, ਕਰਨਾਲ, ਪਣਜੀ, ਅਸਕਾ, ਕੁਮਹਾਰੀ, ਬਿਲਹਾ, ਚਿਕਿਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਗੰਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਮੰਤਰੀ ਪੱਧਰੀ ਐਵਾਰਡ ਜੇਤੂ
ਕੁੱਲ 34 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੇ ਮਨਿਸਟਰੀਅਲ ਐਵਾਰਡ ਜੇਤੂਆਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰੋਮਿਸਿੰਗ ਕਲੀਨ ਸਿਟੀ ਐਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇਪੁਰਮ, ਰਾਜਮੁੰਦਰੀ, ਜੈਰਾਮਪੁਰ, ਉੱਤਰੀ ਲਖੀਮਪੁਰ, ਗੁਹਾਟੀ, ਪਟਨਾ, ਰਾਏਪੁਰ, ਦਮਨ, ਸਨਕੇਲਿਮ, ਵਡੋਦਰਾ, ਸੋਨੀਪਤ, ਥੀਓਗ, ਜੰਮੂ, ਬੁੰਡੂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਵਨਗੇਰੇ, ਮੱਤਨੂਰ, ਕਾਰਗਿਲ, ਗਵਾਲੀਅਰ, ਪਿੰਪਰੀ ਚਿੰਚਵਾੜ, ਜੀਰੀਬਾਮ, ਸ਼ਿਲਾਂਗ, ਲੁੰਗਲੇਈ, ਜਲੂਕੀ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ, ਔਲਗਰੇਟ-ਓਜ਼ੁਕਰਾਈ, ਬਠਿੰਡਾ, ਜੈਪੁਰ ਗ੍ਰੇਟਰ, ਮੰਗਨ, ਨਮੱਕਲ, ਗ੍ਰੇਟਰ ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਖੋਈ, ਆਗਰਾ, ਲਾਲਕੁਆਨ ਅਤੇ ਬੈਦਿਆਬਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡ-ਤੋੜ ਸਰਵੇਖਣ
ਆਵਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ (MoHUA) ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ, ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਦਾ ਇਹ ਨੌਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਫਾਈ ਸਰਵੇਖਣ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 4,500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 3,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮੁਲਾਂਕਣਕਾਰਾਂ ਨੇ 45 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ, ਹਰੇਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਾਰਡ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 14 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ।
