Healthcare (ਨਵਲ ਕਿਸ਼ੋਰ) : ਸਿਰ ਦਰਦ ਇੱਕ ਆਮ ਅਨੁਭਵ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸਿਰ ਦਰਦ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਇੱਕੋ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਇੱਕੋ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ – ਇੱਕ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਹੈ? ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਿਰ ਦਰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਕਾਰ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਕੀ ਹੈ?
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਤਿੱਖੀ, ਧੜਕਣ ਵਾਲੀ ਦਰਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਦ ਅਕਸਰ ਮਤਲੀ, ਉਲਟੀਆਂ, ਚਮਕਦਾਰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਜਾਂ ਆਵਾਜ਼ ਤੋਂ ਜਲਣ, ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਜਾਂ ਧੱਬਿਆਂ (ਆਰਾ) ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੈ। ਹਾਰਮੋਨਲ ਬਦਲਾਅ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਕੁਝ ਆਮ ਕਾਰਨ ਹਨ।
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੇ ਆਮ ਲੱਛਣ
- ਸਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤੇਜ਼ ਜਾਂ ਧੜਕਣ ਵਾਲਾ ਦਰਦ
- ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਜਲਣ, ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਜਾਂ ਤੇਜ਼ ਬਦਬੂ
- ਮਤਲੀ ਜਾਂ ਉਲਟੀਆਂ
- ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚਮਕਦਾਰ ਧੱਬੇ ਜਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ (ਆਰਾ)
- ਥਕਾਵਟ, ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ
- ਗਰਦਨ ਵਿੱਚ ਜਕੜਨ
- ਸੋਚਣ ਜਾਂ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ (ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ)
ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਅਤੇ ਮਿਆਦ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਲੱਛਣ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਆਮ ਸਿਰ ਦਰਦ।
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦਾ ਕੋਈ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਕਈ ਕਾਰਕ ਇਸਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ:
- ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਜਾਂ ਅਨਿਯਮਿਤ ਨੀਂਦ
- ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ
- ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਜਾਂ ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ
- ਹਾਰਮੋਨਲ ਬਦਲਾਅ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੌਰਾਨ
- ਕੁਝ ਭੋਜਨ – ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਾਕਲੇਟ, ਪਨੀਰ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਮੀਟ
- ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ
- ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੈਫੀਨ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ/ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਟਰਿੱਗਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ: ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਸੁਝਾਅ
- ਨਿਯਮਿਤ ਨੀਂਦ ਲਓ — ਹਰ ਰੋਜ਼ 6-8 ਘੰਟੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
- ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਖਾਓ — ਭੁੱਖੇ ਨਾ ਰਹੋ, ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ ਲਓ
- ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਸੀਮਤ ਕਰੋ — ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ
- ਤੇਜ਼ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਸੁੰਘਣ ਤੋਂ ਬਚੋ
- ਯੋਗਾ, ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਕਰੋ — ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗਾ
- ਦਰਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਹਨੇਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਕਰੋ
- ਕੋਲਡ ਕੰਪਰੈੱਸ ਜਾਂ ਆਈਸ ਪੈਕ ਲਗਾਓ — ਸਿਰ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ
- ਟਰਿੱਗਰ ਭੋਜਨਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ — ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਾਕਲੇਟ, ਕੈਫੀਨ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਮੀਟ
ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਕਦੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?
ਜੇਕਰ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਰਾਹਤ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਲੱਛਣ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ:
- ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ
- ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ
- ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨ ਹੋਣਾ
- ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਜਾਂ ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਛਾਣ, ਟਰਿੱਗਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਅਤੇ ਸਹੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
