Parenting Tips (ਨਵਲ ਕਿਸ਼ੋਰ) : ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਜ਼ਿੱਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਮਾਪੇ ਅਕਸਰ ਝਿੜਕਣ ਜਾਂ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਝਿੜਕਣ ਜਾਂ ਡਰਾਉਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬਾਲ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਝਿੜਕਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਡਰਪੋਕ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਿੱਦੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤਾਂ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਝਿੜਕਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵੀ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਜਵਾਬ ਹੈ—ਹਾਂ! ਇਸ ਲਈ, ਕੁਝ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸਮਝਦਾਰ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਉਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।
- ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣੋ
ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਪੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬੱਚਾ ਅਣਦੇਖਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਸੁਣੋ ਅਤੇ ਸਮਝੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਸਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਮਝੇਗਾ।
- ਡਰਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਮਝਾਓ
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਬਾਰੇ ਡਰਾ ਕੇ ਜਾਂ ਉਸਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਲਈ ਝਿੜਕ ਕੇ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਸਮਝਾਓ। ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਬੱਚਾ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੱਚ ਦੱਸਣ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇ।
- ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਬਣੋ
ਬੱਚੇ ਉਹੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਇੱਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਿਤ ਜੀਵਨ ਜੀਉਂਦੇ ਹੋ – ਸੌਂਵੋ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਖਾਓ ਅਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਗੱਲ ਕਰੋ – ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਵੀ ਤੁਹਾਡਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰੇਗਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਦਤਾਂ ਲਿਆਓ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ।
- ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਅਤੇ ਇਨਾਮ ਦਿਓ
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਕੋਈ ਚੰਗੀ ਆਦਤ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਘਰ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਗੁੱਸਾ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰੋ। “ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕੀਤਾ”, “ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ” ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਛੋਟੇ ਇਨਾਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਇਕੱਠੇ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
5.ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਨਹੀਂ, ਬਦਲ ਦਿਓ
ਗਲਤੀਆਂ ਲਈ ਝਿੜਕਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਲਪ ਦਿਓ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਖਿਡੌਣੇ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਕਹੋ, “ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਹੁਣੇ ਸਾਫ਼ ਕਰੋਗੇ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੰਮੀ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੋਗੇ?” ਇਹ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ ਖੁਦ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।
