ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, 10 ਰੁਪਏ ਦੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, “ਸਰ, ਇਹ ਸਿੱਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦਿਓ।” ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਅਤੇ ਆਕਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਹਨ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਅਸਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹੜਾ ਨਕਲੀ। ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਪਾਰੀ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ…
10 ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਿੱਕਾ: ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ
ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (RBI) ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 2005 ਵਿੱਚ 10 ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ 2006 ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਾਈਮੈਟਲਿਕ ਸਿੱਕਾ ਸੀ, ਭਾਵ ਇਹ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਸੀ।
ਕੋਰ ਬਾਡੀ: ਤਾਂਬਾ-ਨਿਕਲ
ਬਾਹਰੀ ਰਿੰਗ: ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ-ਕਾਂਸੀ
ਉਦੋਂ ਤੋਂ, RBI ਨੇ 14 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਕਿਆਂ ਅਤੇ ਮੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਬਦਲੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਰੇ ਸਿੱਕੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੈਧ ਹਨ।
ਰੁਪਏ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਅਫਵਾਹਾਂ
2011 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰੁਪਏ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ (₹) ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਾਰੀਖ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਿੱਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੋਵੇਗਾ, ਪਰ ਪੁਰਾਣੇ ਸਿੱਕੇ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਅਫਵਾਹਾਂ ਫੈਲ ਗਈਆਂ ਕਿ ਚਿੰਨ੍ਹ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਿੱਕੇ ਨਕਲੀ ਸਨ। ਇਹ ਮਿੱਥ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਗਈ।
ਆਰਬੀਆਈ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ, “10 ਰੁਪਏ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਿੱਕੇ, ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਜਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੈਧ ਅਤੇ ਅਸਲੀ ਹਨ।” ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ 10 ਰੁਪਏ ਦੇ ਸਿੱਕੇ ਬਿਨਾਂ ਝਿਜਕ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕੁਝ ਲੋਕ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਝੂਠੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਫੈਲਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸਿੱਕਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ, ਪਰ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਇਸਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
10 ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੈਂਡਰ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਝਿਜਕ ਇਸਨੂੰ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
