Healthcare (ਨਵਲ ਕਿਸ਼ੋਰ) : ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਬਰਡ ਫਲੂ ਜਾਂ H5N1 ਵਾਇਰਸ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਹੁਣ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। H5N1 ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਇਨਫਲੂਐਂਜ਼ਾ ਵਾਇਰਸ ਹੈ ਜੋ ਨੱਕ ਅਤੇ ਗਲੇ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਪ੍ਰੋਟੀਨ H5 (ਹੇਮਾਗਲੂਟਿਨਿਨ) ਅਤੇ N1 (ਨਿਊਰਾਮਿਨੀਡੇਜ਼) ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
IISc ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੋਜ
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ (IISc), ਬੰਗਲੁਰੂ ਦੇ ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕੇਸ਼ਵਰਧਨ ਸੰਨੁਲਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਰਿਹਾ H5N1 ਦਾ 2.3.4.4b ਕਲੇਡ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਲੇਡ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਵਾਇਰਸਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਜੋ ਇੱਕੋ ਪੂਰਵਜ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਵਧਿਆ ਖ਼ਤਰਾ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਕਲੇਡ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁਣ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਾਮਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ।
ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਸ ਫੈਲਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਖੋਜ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਾਹਕ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਲੂੰਬੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ H5N1 ਸਟ੍ਰੇਨ ਵਿੱਚ ਗਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਟ੍ਰੇਨ ਨਾਲੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਅਜਿਹੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਫਲੂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਾਇਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਗਏ ਹਨ।
ਵਾਇਰਸ ਕਿਵੇਂ ਅਨੁਕੂਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
H5N1 ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੇਮਾਗਲੂਟਿਨਿਨ (HA) ਅਤੇ ਨਿਊਰਾਮਿਨੀਡੇਜ਼ (NA) ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਾਇਰਸ ਸੈੱਲਾਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਜੁੜੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਵਾਇਰਸ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਜੀਵ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ, ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਰੀਸੈਪਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੈਨੇਟਿਕ ਬਦਲਾਅ ਇਸਨੂੰ ਨਵੇਂ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬਚਣ ਅਤੇ ਫੈਲਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਚੌਕਸੀ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਬਚਾਅ ਹੈ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਖ਼ਤਰਾ ਅਜੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਹਾਲਾਤ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਦਮ ਨਾ ਚੁੱਕੇ ਗਏ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਅਗਲੀ ਵੱਡੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਟੈਸਟਿੰਗ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਖੇਤਾਂ, ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮਾਂ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
